ATATÜRK VE CHP

Atatürk, CHP’nin kurulmasını anlatıyor:
7 Aralık 1922 tarihinde, Ankara basını aracılığı ile halkçılık esasına dayalı ve “Halk Partisi” adında siyasi bir parti kurmak niyetinde olduğumu açıkladım. Bu partinin nasıl bir program izlemesi gerekeceği hakkında bütün vatanseverlerin, bilim ve teknoloji insanlarının yardım ve katılımlarına başvurdum. Gerek bazı kişilerden aldığım yazılı görüşlerden ve gerek halk ile fikir alışverişinden çok yararlandım.
Sonunda 8 Nisan 1923 tarihinde, görüşlerimi dokuz ilke olarak saptadım. İkinci Büyük Millet Meclisi’nin seçimi sırasında yayınlayıp ilan ettiğim bu program, partimizin kuruluşuna esas oldu. Bu program, bugüne kadar uyguladığımız ve sonuçlandırdığımız esaslı bütün konuları kapsar.
Bu programa alınmamış önemli ve esaslı bazı sorunlar da vardı. Bu sorunların uygun bir zamanda çözülebileceğine ve milletin sonuçtan memnun kalacağına kesin olarak inandım. Yayınladığım programı, bir siyasi parti için yetersiz bulanlar oldu. Milletin maddi ve manevi yenilenmesi ve gelişmesi yolundaki işler ve uygulamalarla, sözlerin ve teorilerin önüne geçmeyi tercih ettik.
Egemenlik milletindir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin dışında hiç bir makam, milletin yazgısına egemen olamaz. Bütün yasaların yapılmasında, her tür örgütlenmede, yönetimin her türlü ayrıntısında, genel eğitimde, iktisatta, milli egemenlik esasları içinde hareket edilecektir.
Mahkemelerin ve bütün yasaların hukuk biliminin gereklerine göre yeni baştan yazılacağı, tamamlanacağı, ondalık ürün vergisinin değiştirileceği, milli bankaların sermayelerinin artırılacağı, ihtiyaç duyduğumuz demiryollarının inşa edileceği, öğretimin birleştirilmesine derhal başlanacağı ve askerlik hizmet süresinin azaltılacağı, ülkenin imarına çalışılacağı vb. önemli ve acil gereksinmeler ilan edildi.
Barış hakkındaki görüşümüzün de “mali, iktisadi, idari bağımsızlığımızı mutlaka sağlamak koşuluyla, barış sağlamaya çalışmak olduğunu” söyledik.
Hilafet makamının bütün İslam’a ait bir makam olabileceğini de işaret ettik.
İlkeler, Halk Partisi’nin kuruluşuna ve çalışmasına yeterliydi.
*** *** ***
CHP, ülkenin bütün aydın potansiyeline kapılarını açmalı… Cumhuriyet ve aydınlanma devrimi ile Mustafa Kemal’i özümseyenler etkin olmalı… Aydınlanma devrimi, bilgi bütünlüğünün öğrenilmesidir. Maneviyat, maddiyat bütünlüğü, tüm bilgidir. Laiklik tüm bilgidir. Bilginin ikiye ayrılmasıdır.
Hayatın akışı değişkendir. Kalıplar içine alınamaz. Türkiye, kendi değer ve deneyimlerini geliştirerek, dünyaya açılarak, evrensel gelişmelere göre bir yol izlemelidir. Hak, hukuk, adalet, insan hakları, demokrasi, emeğin örgütlenmesi, evrensel ilkeler vb. üzerine örgütlenmek gerekir.
Dünyada, bir tarafta liberal manifesto, diğer tarafta sosyalist enternasyonal ilkelerinin geçerli olduğu haklar söz konusudur. Gerçekler her şeyi doğrular. Liberal manifestoda kapitalizmin kuralları belirtilir. Sosyalist enternasyonal ilkeler, üretimin ve paylaşımın daha adil daha insancıl olmasını belirtir.(brhm)