İRADE

İbrahim Sanalp

ibrahim@kestelyore.com

İnsan, dini bilgiye ve dünya bilgisine göre, iradesini kullanır. Dini bilgide, Allah iradesi, külli irade olur. Kul iradesi, cüz’i irade olur. Kul, cüz’i iradesi ile karar verir. İbadet kuralları, Allah’ın külli iradesi olur. İbadet, külli iradeye göre olur. Kul, cüz’i iradesini, ibadet kurallarına göre kullanır.

Dünya bilgisine göre, toplum bütün, birey parça olur. Bütünün parçaları eşit olur. Toplumun bireyleri, eşit olur. Bireyler, dünya bilgisine göre oluşan iradeleriyle, dünya işlerine karar verirler.

Tarikat örgütlenmesinde, mürit, dini bilgideki cüz’i iradesini mürşide verir. Dünya bilgisi ile oluşan birey iradesini de mürşide verir. Tarikat örgütlenmesinin, ibadet kuralları ve dünya bilgisi kuralları arasında yeri yoktur. Şeriat kurallarının uygulaması durduruldu. Uygulamayı durdurmak, nas etmek olur.

Millet iradesi, milli irade olur. Milli irade, vatandaşların uzlaşmasıyla oluşur. Milli irade, dünya bilgisiyle oluşturulur.

Tarikat örgütlenmesi, feodal toplum özelliği olur. Mürşit-mürit iletişimi kurulur. Tarikat lideri ile mürit arasında eşitlik yoktur. Kapitalist toplum, cemiyet örgütlenmesine göre örgütlenir. Cemiyet-birey iletişimi kurulur. Cemiyetin bireyleri, eşit olur.

Feodal toplumda, ibadet için, çalışmaya-işe- ara verilir. İbadet edilir ve çalışmaya-işe- devam edilir.  Kapitalist toplumda çalışmaya-işe- ibadet için ara verilmez. İbadet, çalışma-iş- sonrasına bırakılır. Kapitalist toplum çalışma-iş- kuralları, dünya bilgisiyle yapılır.

Sorumluluk, irade ile yerine getirilir. İbadet kuralları, Külli irade-Allah iradesi- olur. Kul, ibadet kurallarına göre, cüz’i iradesini kullanır. Dünya işlerinde, toplum- birey bütünlüğüne göre iletişim kurulur. Dünya bilgisiyle oluşan birey iradesine göre, karar verilir.

Tarikat örgütlenmesi yerine, cemiyet örgütlenmesi yapılır. Mürşit-mürit iletişimi yerine: Cemiyet-birey iletişimi kurulur. Günümüzde din ve mezhep örgütlenmesi, cemiyet-birey iletişimine göre yapılır. Tarikat, cemaat örgütlenmesi, feodal toplum özelliği olur.

Bir-çok, bütün-parça kuralına göre, bir liderin tebaası ya da reayası olmak, uyruk olmayı belirtir. Müslüman halka, tebaa denir. Müslüman olmayan halka, reaya denilir. Reaya, lidere cizye vergisi verirdi. Millet-vatandaş örgütlenmesinde, vatandaş olunur. Vatandaş ve birey olmak, uyruk olmayı belirtir. Yöneticilerin adı yerine, millet, rejim, sistem ismi söylenir, yazılır.

Çoğunluk-azınlık durumunda, çoğunluk ve azınlık uzlaşarak, milli iradeyi oluşturur. Millet-vatandaş bütünlüğünde, vatandaşlar uzlaşarak, milli iradeyi oluşturur. Toplum-birey bütünlüğünde, bireyler uzlaşarak, milli iradeyi oluşturur. Uzlaşmak, bütün yapar.

Bir şeye anlam verirken, zaman ve mekân kavramları dikkate alınır. Lider-tebaa ve reaya, millet-vatandaş, toplum-birey iletişimi: Zaman ve mekân kavramlarına göre anlam kazanır. Dün, bugün, yarın: Zaman kavramı bütünlüğü olur. Dünya üzerindeki yerler, mekân kavramını belirtir. Dini bilgideki mahşer, cennet, cehennem gibi kavramların, zaman ve mekân kavramlarının dışında anlatılması-anlaşılması gereken bir durum olur.